स्वच्छ भारत अभियान (Swachh Bharat Mission)

📘 परिचय

स्वच्छ भारत अभियान (SBM) हा भारत सरकारचा राष्ट्रव्यापी स्वच्छता अभियान असून २ ऑक्टोबर २०१४ रोजी सुरू झाला. या योजनेचा उद्देश भारत स्वच्छ, आरोग्यदायी आणि उघड्यावर शौचमुक्त करण्याचा आहे. ही योजना दोन विभागांमध्ये विभागलेली आहे:

• SBM-Gramin (ग्रामीण)
• SBM-Urban (शहरी)

🏡 SBM – Gramin (ग्रामीण)

✨ प्रमुख वैशिष्ट्ये:

• ग्रामीण भागातील प्रत्येक घरात शौचालय बांधणीस प्रोत्साहन.
• ODF गांवांची संख्या वाढविणे.
• वृत्तपत्र, ग्रामसभा, शाळांद्वारे जनजागृती.
• कचरा व्यवस्थापनासाठी गावात सुविधा निर्माण करणे.

👨‍👩‍👧 पात्रता:

• शौचालय नसलेली कुटुंबे.
• कुटुंब आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल असल्यास मदत उपलब्ध.

📄 आवश्यक कागदपत्रे:

• आधार कार्ड
• रहिवासी प्रमाणपत्र
• बँक खाते तपशील
• फोटो (शौचालय बांधणीपूर्वी/नंतर)

🏙 SBM – Urban (शहरी)

✨ प्रमुख वैशिष्ट्ये:

• कचरामुक्त शहर (Garbage-Free City) संकल्पना.
• डोर-टू-डोर कचरा संकलन.
• ओले-सुक्के कचऱ्याचे विभाजन.
• SEWER + SEPTIC TANK साफसफाई व्यवस्थापन.

👩 पात्रता:

• शहरी कुटुंबे व झोपडपट्टी रहिवासी.
• कचराव्यवस्थापनात सहभागी होणाऱ्या नागरिकांना प्रोत्साहन.

📄 आवश्यक कागदपत्रे:

• आधार कार्ड
• उत्पन्न दाखला (काही बाबतीत लागू)
• घराचा पत्ता पुरावा

📊 SBM – ग्रामीण विरुद्ध शहरी तुलना

📝 नागरिक सहभाग

• स्वच्छता मोहिमा, श्रमदान.
• कचरा विभागणीस सहकार्य.
• ODF स्थिती कायम ठेवणे.
• सामुदायिक स्वच्छता कार्यक्रमात सहभाग.

📞 संपर्क माहिती